Chuyện nghề đạo diễn từng vừa làm phim vừa hầu tòa

Một cảnh trong phim “Vĩnh cửu” (Eternité)

Về Việt Nam trong dịp ra mắt phim Vĩnh cửu (Eternité), đạo diễn Trần Anh Hùng cho biết, bộ phim của mình làm theo tiếng nói điện ảnh hoàn toàn mới. Nó đánh dấu sự chuyển mình trong ngôn ngữ điện ảnh của Trần Anh Hùng vứt bỏ hết cốt truyện, tình tiết, cảnh, mâu thuẫn… để mở đường cho xúc cảm.

Thử sức với phim nói tiếng Pháp

Đây là lần trước tiên anh thử sức với một bộ phim nói tiếng Pháp, nhưng lại là bộ phim thứ 2 anh chuyển thể từ tiểu thuyết. Điều gì khiến anh quan hoài đến cuốn tiểu thuyết “Nét duyên góa phụ” của nhà văn Alice Ferney để chuyển thể chúng thành phim?

Tôi thường không chọn đề tài mà thường “bị” đề tài chọn mình. Ý tưởng làm phim thì xuất phát từ cảm xúc khi tôi đọc cuốn tiểu thuyết này. Đây là loại thể khó chuyển thể thành phim vì nó hướng về câu văn chứ không có cốt truyện.

Khó chuyển thể thế nhưng “Vĩnh cửu” vẫn ra mắt. Anh có áp lực bởi doanh thu không?

Bộ phim này uổng sinh sản là 14 triệu USD. Tuy nhiên, chuyện sức ép doanh thu với tôi là không có. quan yếu là khi mình làm xong phim những người bỏ tiền vào đó, họ có chấp thuận với phim hay không, họ có thích không.

Nghệ thuật phải có sự đa đạng và khán giả có sự thu nạp khác nhau. Khi làm phim, tôi không bao giờ đặt câu hỏi phải làm phim cho ai vì bộ phim nó phải làm như vậy. Tôi chỉ tìm phong cách bộc lộ nó tinh tế, tạo xúc cảm cho người xem.

Anh nghĩ như thế nào về việc bộ phim được giới chuyên môn đánh giá cao, nhưng không lọt vào LHP Cannes 2016?

Vĩnh cửu của tôi mang ngôn ngữ thực sự đặc biệt và mới mẻ. có nhẽ họ “không tìm được lời” để nói về tác phẩm và bèn gạt nó qua một bên. Đó là điều đáng tiếc đối với chính liên hoan phim của họ.

Bộ phim này có ý nghĩa rất quan yếu với tôi trên con đường nghệ thuật bởi đã đánh dấu hướng đi khác của Trần Anh Hùng.

12 năm làm một bộ phim

Trong sự nghiệp điện ảnh của mình, bộ phim nào chiếm thời gian của anh lâu nhất?

Đó là bộ phim không được ra rạp Tôi đến cùng mưa được làm 12 năm. Bộ phim này tôi gặp vấn đề rất lớn với NSX, kéo nhau ra tòa cả một năm trời, động chạm tới sự yên tĩnh của mình trong công việc dựng bộ phim đó. Dựng được 6 tuần ngừng lại, sau đó đi ra tòa ba tháng (cười). rút cuộc, nhà sản xuất đóng cửa và tôi được quyền cấm phim không ra rạp.

Trong tương lai, anh có cho ra rạp bộ phim “Tôi đến cùng mưa” nữa không?

Có chứ, song phải dựng lại. Dựng lại cũng là cái khó, bởi tốn rất nhiều kinh phí. Làm phim chờ nhiều và do chờ nhiều quá mà tôi nặn được gốm. Ngồi nặn một ngày ra hàng trăm cái. Tôi có giấc mơ đổi nghề khác. Chính nên, sắp tới sẽ có gốm made in Trần Anh Hùng (cười).

12 năm làm một bộ phim đúng là chỉ có Trần Anh Hùng thôi. Ở Việt Nam người ta làm ba tháng một bộ phim đấy!

Tôi cũng muốn thế lắm, nhưng còn phải tìm kinh phí để làm phim rất khó. Từ khi bắt đầu làm phim năm 1993 đến nay, tôi làm được 6 bộ phim, như vậy làng nhàng 5 – 6 năm mới làm được một phim. Có nhiều người đưa cho tôi một số kịch bản nhưng tôi từ chối vì kịch bản không hấp dẫn. Tôi hay tìm những dự án khó, từ lúc kịch bản viết xong đến khi bấm máy, sang 2-3 năm. Hai năm làm một phim thì tốt nhưng không được thế.

Tôi không xem các phim tiêu khiển

 Đạo diễn Trần Anh Hùng

Anh có hay xem phim Việt Nam không?

Tôi có xem nhưng chỉ xem một số ít thôi vì không có thời gian. Mà tôi rất ghét xem phim qua mạng. Bộ phim gần nhất tôi xem là bộ phim Đập cánh giữa chứ của nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp. Tôi không xem các bộ phim tiêu khiển.

Tại Việt Nam, số lượng phim giải trí áp đảo hoàn toàn phim nghệ thuật, điều này đáng lo hay mừng?

Tôi nghĩ nguồn phim tiêu khiển dồi dào là điều tốt bởi chúng giúp tạo ra nền móng kiên cố. Từ đó, các bộ phim nghệ thuật mới có thể ra đời. Bên cạnh đó, nhờ phim thương mại, nhiều ngôi sao sẽ ra đời và họ có thể trở nên những yếu tố quan trọng cho các tác phẩm của loại thể phim nghệ thuật.

Tôi nghĩ để làm phim nghệ thuật ở Việt Nam lúc này chẳng thiếu điều gì, có chăng chỉ là khán giả. Họ cần một tí văn hóa về điện ảnh để thưởng thức dòng tác phẩm và điều đó dần dần sẽ xuất hiện.

Anh có muốn đổi thay phong cách theo cách tiêu khiển để đến gần với khán giả không?

Tôi chẳng thể nào làm được cái gì khác mình cả. Nghệ thuật mang ý nghĩa riêng của nó và tôi nghĩ nó thật thì mới đẹp. Có nhiều phim rất đẹp nhưng rất khó chịu vì không mang tới khán giả cảm hứng. Khán giả ra khỏi rạp chiếu phim mang theo cái đẹp đó là điều hạnh phúc của tôi.

Trần Anh Hùng sinh năm 1962 là một đạo diễn điện ảnh người Pháp, gốc Việt. Anh tốt nghiệp trường điện ảnh tên tuổi tại Pháp École-Louis-Lumière. Bộ phim Mùi đu đủ xanh của anh giành giải thưởng điện ảnh danh giá Giải quay phim xuất sắc của Liên hoan phim Cannes 1993, Giải thưởng César cho phim đầu tay xuất sắc nhất. Năm 1995, bộ phim Xích Lô (Cyclo) nhận giải thưởng danh giá Sư tử Vàng tại Liên hoan phim Venezia.Các bộ phim sau đó của Trần Anh Hùng như Mùa hè chiều thẳng đứng, I come with the rain (dịch tạm Tôi đến cùng cơn mưa) hay mới đây nhất là Rừng Na Uy, đều gây được nhiều tiếng vang ở tầm quốc tế.

Bộ phim Vĩnh cửu có sự dự của các diễn viên Pháp nổi danh: Audrey Tautou, Bérénice Bejo, Mélanie Laurent. Bộ phim sẽ ra mắt tại Pháp từ ngày 7/9 và sau đó là nhiều nhà nước khác như: Nhật Bản, Na Uy, Thổ Nhĩ Kỳ, Tây Ban Nha, Hàn Quốc… Tại VN, bộ phim bắt đầu công chiếu từ ngày 9/9.

Phạm Lý (Báo liên lạc